عَزیزٌ عَلَیَّ أن...

بسمه تعالی شأنه

عَنِ الاَصْبَغِ بْنِ نُباتَةَ قالَ سَمِعْتُ اَمیرَالمُؤمِنِینَ علیه السَّلامُ یَقُولُ: 

صاحِبُ هذا الاَمْرِ الشَّریدُ الطَّریدُ الفَریدُ الوَحیدُ.

ترجمه روایت 

از اصبغ بن نُباته [روایت شده است که] گفت: شنیدم امیرالمؤمنین [علی] علیه السلام می‌گوید: صاحب این امر [امام زمان روحی و ارواح العالمین له الفداء] آواره‌ی طرد شده‌ی تک و تنهاست... 

تجزیه و ترکیب روایت 

عَنِ = حرف جار 

الاَصْبَغِ = مجرور به حرف جار 

جار و مجرور متعلق به «حَدَّثَنا» قبل روایت. 

بْنِ = بدل یا عطف بیان و مجرور 

نُباتَةَ = مضاف إلیه و مجرور - به خاطر غیر منصرف بودن (علت منع صرف: علمیت + تأنیث) به جای کسره، فتحه گرفته است. 

قالَ = فعل ماضی + فاعلش هو مستتر 

سَمِعْتُ = فعل ماضی + فاعلش ضمیر متصل «تُ» 

اَمیرَ = مفعول به و منصوب 

المُؤمِنِینَ = مضاف إلیه و مجرور به علامت یاء 

علیه = جار و مجرور - خبر مقدم و محلا مرفوع 

السَّلامُ = مبتدای مؤخر و مرفوع 

جمله «علیه السَّلامُ» = معترضه و بدون محل اعرابی 

یَقُولُ = فعل مضارع و مرفوع، فاعلش «هو» مستتر 

صاحِبُ = مبتدا و مرفوع 

هذا = مضاف إلیه و محلا مجرور 

الاَمْرِ = مضاف إلیه و مجرور 

الشَّریدُ = خبر اول و مرفوع 

الطَّریدُ = خبر دوم و مرفوع 

الفَریدُ = خبر سوم و مرفوع 

الوَحیدُ = خبر چهارم و مرفوع 

جمله «یَقُولُ...» = 

👈 ترکیب اول = مفعول به دوم «سمع» و محلا منصوب 

طبق این ترکیب، مضاف «اَمیرَالمُؤمِنِینَ» حذف شده است؛ «کلامَ اَمیرِ المُؤمِنِینَ» 

👈 ترکیب دوم = جمله حالیه برای «اَمیرَالمُؤمِنِینَ» و محلا منصوب 

جمله «صاحِبُ هذا الاَمْرِ...» = جمله مفعول بها و محلا منصوب 

📚 کمال الدین و تمام النِعمة، ج ٢، ص ٣۶١.

📚 الغیبة للنُعمانی، ص ١٧٨.